Derby, Derebeyi, Darbe

"Derby" kelimesi İngilizce'de "At yarışları" veya "Maçlar" anlamında kullanılıyor olsa da etimolojik olarak "Der"* ( Yurt, Kapı, Dar alan, Dar geçit, Vadi ) ve "By" ( İkamet, Oturma, Bulunma, Konma, ... İle olma ) kelimelerinden oluşmakta ve "Yurtta ikamet, Yere konma, Kapıda olma, Yere sahip olma" anlamlarını içermektedir.

*Arapça'daki DR kökünden olan "Dar" ( Yurt, Yer, Mekân ) kelimesinin de "Dere" kelimesiyle etimoljik ilintisi muhtemeldir. 

"Derby" kelimesi esasen coğrafi olarak birbirlerine yakın ( aynı bölge, aynı şehir vb. ) olan iki grubun, kabilenin, kavmin vb. mücadelesi yani birinin diğerine üstünlük ve hakimiyet kurma çabası anlamında kullanılagelmiştir. "Derby" kelimesi, anılan anlamı itibarıyla "Derebeyi / Derebeylik" kelimesinin bir tezahürü  niteliğindedir. Zira kökende "belirli bir coğrafi alanda hakimiyet kurma" anlamı bulunmaktadır. Bu bağlamda "Derby" kelimesinin, çoklu anlamlara haiz olan Arapça "Darbe" kelimesiyle de semantik ve fonetik ilintisi bulunmaktadır. Zira derin semantik analiz itibarıyla "Darbe" kelimesi "Bir olgunun bir başka olgu üzerine etki uygulaması, onu bastırması ( vurması )" anlamını içermektedir. 

Türkçe'deki "Derebeyi" kelimesi "Derby" kelimesinin fonetik ve etimolojik bir yansımasıdır. Zira bu kelimeyi oluşturan "Dere" ( Dar geçit, Vadi, Yurt" ve "Bey" ( Oturan, Kaim, Yerin sahibi, Kapıyı tutan ) kelimeleri "Derby" kelimesindeki kelimelerdir.

Arapça'daki "Daraba / Darb" kelimesi "Kapı, Dağ geçidi" anlamlarına gelmekte olup, "Derby" ve "Derebeyi" kelimeleriyle köken ilintisine haizdir.

Yukarıda "Vurmak" anlamına değinilen ve çoklu anlamlara sahip olan "Darb" kelimesi, aşağıdaki ayette "Dolaşmak, Gezmek, Geçmek, Ayakları yere vurarak ilerlemek ( Yürümek )" anlamında yer almaktadır.

73/20 ... alime en seyekunu minkum merda ve aharune YADRİBUNE fil ardi yebteğune min fadlillahi ...

( ... Sizlerden hastalar, yerde DOLAŞIP Allah’ın üstünlüğünden lütfundan arayan diğerleri olacağını bildi. ... ) 

"Darb" kelimesi "Beyan etmek, Vurgulamak" anlamını da içermektedir.

14/25 Tu'ti ukuleha kulle hiynin bi izni rabbiha ve YADRIBUllahul emsale lin nasi leallehum yetezekkerun

( Rab’binin izni ile her zaman yemişini verir. Allah misalleri insanlar için BEYAN EDER. Umulur ki hatırlarlar. )

"Darb" kelimesi Muhammed suresinin 4. ayetinde "Vurmak, Baskılamak" anlamında yer almaktadır. 

47/4 Fe iza lekiytumullezine keferu fe DARB el rikab ....

( O halde o inkar edenlerle karşılaştığınızda boyundurukları VURUN. ... )