Synesthesia* ( Sinestezi, Birleşik Duyu ) ortamda beş duyudan birine yönelik bir uyarıcı olmasına rağmen bu uyarıcının farklı duyularla da algılanması fenomenine verilen isimdir. Örneğin ortamdaki tek uyarıcı olan sesin tat, renk veya koku olarak algılanması veya şekillerin görüntüsünün tat, renk veya koku olarak algılanması sinestezi tezahürüdür.
* Synesthesia = Syn ( Birlikte, Birleşik ) + Esthesia ( Algı, His, Duyu ) = Birleşik Duyu )
( Sentez, Sentetik, Estetik, Anestezi, Anestetik gibi kelimeler de yukarıdaki kökleri içeren diğer bazı örneklerdir. )
Sinestezi fenomeni, yaratılıştaki her şeyin özde bir olduğunun yani birbirlerini temsil eden ortak kodlardan müteşekkil olduğunun delili niteliğindedir. Gökkuşağındaki 7 rengin, 7 müzik notasının ve insandaki 7 çakranın birbirlerinin temsili tezahürü olması konu bağlamında bir örnek oluşturmaktadır. Gökkuşağının ilk rengi olan Kırmızı renk düşük frekansı, kalın do sesini ve kaba maddeyi temsil ederken, son ve 7. renk olan Mor renk ise yüksek frekansı, ince si sesini ve süptil maddeyi temsil etmektedir.
Evvelki bölümlerde de değinildiği üzere Allahu Teala bazı gerçekleri insanlara, mucize, anomali veya sendrom olarak nitelenen fenomenler vasıtasıyla algılatmaktadır.
Taha suresinin aşağıdaki ayetlerinde Hz. Musa'nın "sesi ateş olarak algılaması" sinesteziye örnek teşkil etmekte gibidir.
20/10 İz RAA NARAN fe kale li ehlihimkusu İNNİ ANESTU NARAN lealli atikum minha bi kabesin ev ecidu alen nari huda
( Zamanında ATEŞ GÖRDÜ de ailesine "Durun, kesinlikle BEN ATEŞ GÖRDÜM. Umulur ki ben size ondan ateş parçası kor getiririm veya ateşte yönlendirme bulurum" dedi. )
20/11 Fe LEMMA ETAHA NUDİYE ya musa
( Böylece ORAYA VARDIĞINDA SESLENİLDİ "Ey Musa." )
20/12 İnni ene rabbuke fahla' na'leyk inneke bil vadil mukaddesi tuva
( Kesinlikle ben, ben senin Rab’binim. O halde ayakkabını çıkar. Kesinlikle sen kutsal vadi Tuva' dasın. )
Neml suresinin aşağıdaki ayetlerinde de aynı misal tekrarlanmaktadır.
27/7 İz kale musa li ehlihi İNNİ ANESTU NARA seatikum minha bi haberin ev atikum bi şihabin kabesin leallekum tastalun
( Zamanında Musa ailesine "Kesinlikle BEN ATEŞ GÖRDÜM. Size ondan haber ile geleceğim. Veya size kor gibi kıvılcım ile geleceğim. Umulur ki ısınırsınız." dedi. )
27/8 Fe LEMMA CAEHA NUDİYE en burike men fin nari ve men havleha ve subhanellahi rabbil alemin
( Böylece ORAYA VARDIĞINDA, "O ateşin içindeki ve onun çevresindeki kimseler bereketli kılınmışlardır. Alemlerin Rab’bi Allah yücedir." diye SESLENİLDİ. )
27/9 Ya musa innehu enellahul azizul hakim
( Ey Musa, kesinlikle ki ben yüce hakim olan Allah’ım. )
Bir sinestezi türü olan "kokunun görüntü ( şekil, renk ) olarak algılanması" hususu Yusuf suresinin aşağıdaki ayetlerinde misallendirilmiştir.
12/93 İZHEBU Bİ KAMİSİY HAZA FE ELKUHU ALA VECHİ EBİ YE'Tİ BESİRA ve'tuni bi ehlikum ecmein
( Bu GÖMLEĞİMLE GİDİN DE ONU BABAMIN YÜZÜNE ATIN. GÖRÜŞ GELSİN. Bütün ailenizle topluca bana gelin. )
12/94 Ve lemma fesaletil iyru kale ebuhum İNNİ LE ECİDU RİHA YUSUFE lev la en tufennidun
( Ve kervan ayrıldığında, babaları "Eğer beni bunak addetmezseniz, kesinlikle BEN YUSUF'UN KOKUSUNU BULUYORUM." dedi. )
12/95 Kalu tellahi inneke le fi dalalikel kadim
( "Allah için, kesinlikle sen süre gelen sapıklığındasın." dediler. )
12/96 Fe lemma en cael beşiru ELKAHU ALA VECHİHİ FERTEDDE BESİRA kale e lem ekul lekum inni a'lemu minellahi ma la ta'lemun
( Ancak, müjdeci geldiğinde, ONU ONUN YÜZÜNE ATTI DA GÖRÜŞ DÖNÜP GELDİ. "Ben size, "Kesinlikle ben Allah’tan sizin bilmediklerinizi bilirim." demedim mi?" dedi. )
Sinestezi örneği Tevrat'ın Exodus bölümünde, normalde "duyularak" algılanabilecek olan "gök gürültüsü" ve "boru sesi" gibi olguların "görülmesi" ifadesiyle yer almaktadır.
2-Exodus-20-18 And all the people SAW the THUNDERINGS and the lightnings, and the NOISE OF THE TRUMPET, and the mountain smoking: and when the people SAW it, they removed, and stood afar off.
( Halk GÖK GÜRLEMELERİNİ, BORU SESİNİ, şimşekleri ve dağın başındaki dumanı GÖRDÜ. Ve halk bunu GÖRÜNCE korkudan titremeye başladı ve uzakta durdu. )
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder