Bilişsel Çelişki ( Cognitive Dissonance )

Bilişsel Çelişki Kuramı (Cognitive Dissonance), bireyin sahip olduğu bir inanç, bilgi ya da tutum yine o bireyin sahip olduğu bir başka inanç, bilgi ya da tutumun tersini gerektirmesi durumunda, bireyin bu iki inanç, bilgi ya da tutum arasında çelişkiye düşmesi fenomeni olarak tanımlanmaktadır. Bilişsel çelişki, bireyin sürekli olarak düşünce, tutum ve davranış değişimi halinde olmasına sebebiyet vermektedir. Bu durumun giderilebilmesi için bireyin iradesini kullanması, Kur'an okumak suretiyle ilmini artırması ve vicdan mekanizmasını çalıştırması yeterlidir.

Bilişsel Çelişki fenomeni Kur'an ayetlerinde "Allah'ın yüceliğini bilmelerine ve kabul etmelerine rağmen şeytanların telkinlerine de kanmak suretiyle O'nun yolundan dönenler" misali verilerek ve soru cümleleri kullanılarak bildirilmiştir.

29/61 - Ve lein seeltehüm men halekas semavati vel erda ve sehharaş şemse vel kamera le yekulünnellah fe enna yü'fekun 

( Ve eğer onlara "Gökleri ve yeri yaratan, Güneş’i ve Ay’ı buyruğuna alan kimdir?" diye sual edersen, "Kesinlikle Allah." diyecekler. O halde nasıl döndürülüyorlar? )

29/63 - Ve lein seeltehüm men nezzele mines semai maen fe ahya bihil erda min ba'di mevtiha le yekulünnellah kulil hamdü lillah bel ekseruhüm la ya'kılun 

( Ve eğer onlara "Gökten kim su indirdi de onunla, ölümü sonrasında yeri diriltti?" diye sual edersen, "Kesinlikle Allah." diyecekler. De ki: "Tüm övgüler Allah içindir. Bilakis onların çoğunluğu akıl etmezler." )

31/25 - Ve lein seeltehüm men halekas semavati vel erda le yekulünnellah kulil hamdü lillah bel ekseruhüm la ya'lemun 

( Ve eğer onlara "Gökleri ve yeri kim yarattı?" diye sual edersen, "Kesinlikle Allah." diyecekler. De ki: "Övgü Allah içindir." Bilakis onların çoğunluğu bilmezler. )

39/38 - Ve lein seeltehüm men halekas semavati vel erda le yekulünnellah kul e fe raeytüm ma ted'une min dunillahi in eradeniyellahü bi durrin hel hünne kaşifatü durrihı ev eradenı bi rahmetin hel hünne mümsikatü rahmetih kul hasbiyellah aleyhi yetevekkelül mütevekkilun

( Ve eğer onlara "Gökleri ve yeri kim yarattı?" diye sual edersen, "Kesinlikle Allah" diyeceklerdir. De ki: "O halde, o Allah’tan başka çağırdıklarınızı görmez misiniz? Eğer Allah bana darlığı istese, onlar O’nun darlığını açıp kaldırabilirler mi? Veya bana rahmet eylemeyi istese, onlar O’nun rahmetini tutabilirler mi? Allah' ın hesabı bana yeter. Dayanıp sığınanlar O’na dayanıp sığınırlar." )

43/87 - Ve lein seeltehüm men halekahüm le yekulünnellahü fe enna yü'fekun

( Ve eğer onlara "Onları kim yarattı?" diye sual edersen, "Kesinlikle Allah." derler. O halde nasıl döndürülürler? )

Bilişsel Çelişki İncil'de "Kararsızlık" ve "Çift Zihinlilik" kavramlarıyla bildirilmiştir.

59 James 1'7 Her bakımdan değişken, kararsız olan kişi Rab'den bir şey alacağını ummasın.

59 James 1-8 Çift zihinli insan her açıdan tutarsızdır.

"Bilişsel Çelişki" ile "Nifak ( İkiyüzlülük ) kavramları birbirlerinden farklıdır. "İkiyüzlülük" bilinçli ve kasıtlı olarak yapılan nitelikli davranış aldatmasıdır.