Türkçe'de yer alan "Temizlemek" fiilinin kökeni Arapça'daki "Temyiz" ( Ayırt etmek, Ayrıştırmak, Ayırmak ) kelimesidir. "İmtiyaz" ( Ayrıcalık ) kelimesi de aynı köktendir.
"Temyiz" kelimesi Türkçe'de hem "pisliği ayırmak, gidermek" anlamında, hem de "yanlışı doğrudan ayırmak" anlamında kullanılmaktadır. Hukuk sistemindeki Yargıtay, mahkeme kararlarının "temyizi" için yani "yanlış kararın giderilmesi" için başvurulan mercidir.
Kur'an'da "Temyiz" kelimesinin anlamı çerçevesinde mesaj veren ayetlerde ruhsal tekâmülün ancak ve ancak, şeytandan bulaşan "Ricz" ( Pislik ) olarak tanımlanan nefsani ve maddi olgulardan "ayrışılması" ve düşüncede, tutumda, sözde ve davranışta "temiz olunması" vasıtasıyla mümkün olabileceği bildirilmektedir. Kur'an'da "Temizlik" kelimesinin karşılığı olarak "Zekât" kelimesi, "Temiz" kelimesinin karşılığı olarak "Tayyib" kelimesi, "Temizlemek" kelimesinin karşılığı olarak da "Tahhir" kelimesi kullanılmıştır. Belirli bir kavramın bu kadar çok kelime ile ifade edilmesi Kur'an'daki Arapça dilinin yüksek niteliğini yansıtmaktadır.
Kur'an'da "Temyiz" ve "Tem(y)izlik" mesajı veren ayetler şöyledir.
2/256 - La ikrahe fid dıni kad TEBEYYENER RUŞDÜ MİNEL ĞAYY fe men yekfür bit tağuti ve yü'min billahi fe kad istemseke bil urvetil vüska len fisame leha vallahü semıun alim ( Dinde zorlama yoktur. DOĞRU YANLIŞTAN AÇIĞA ÇIKMIŞTIR. Kim azgını inkar ederse ve Allah’a inanırsa artık sağlam kulba tutunmuştur. O ona asla kopmaz. Allah duyandır, bilendir. )
8/11 - İz yüğaşşikümün nüase emeneten minhü ve yünezzilü aleyküm mines semai maen li YÜTAHHİRAKÜM BİHI VE YÜZHİBE ANKÜM RİCZEŞ ŞEYTANİ ve li yerbita ala kulubiküm ve yüsebbite bihil akdam ( Zamanında, kendinden güvenlik olarak size uyku örtüyordu. Sizi onunla TEMİZLEMEK, ŞEYTANIN PİSLİĞİNİ SİZDEN GİDERMEK , kalplerinize bağ vermek ve ayaklarınızı, adımlarınızı onunla sabitlemek için gökten üzerinize su indiriyordu. )
14/24 - E lem tera keyfe darabellahü meselen KELİMETEN TAYYİBETEN ke şeceratin tayyibetin aslüha sabitün ve fer'uha fis sema' ( Görmedin mi ki Allah, kökü sabit ve dalları göğün içinde olan temiz ağaç gibi olan TEMİZ KELİMENİN misalini nasıl beyan etti? )
35/10 - Men kane yürıdül ızzete fe lillahil ızzetü cemıa İLEYHİ YAS'ADÜL KELİMÜT TAYYİBÜ vel amelüs salihu yerfeuh vellezine yemkürunes seyyiati lehüm azabün şedıd ve mekru ülaike hüve yebur ( Kim üstün kudreti istiyorsa, saygınlık üstün kudret tümüyle Allah içindir. TEMİZ KELİME O’NA YÜKSELİR. İyi işler de onu yükseltir. O kötülüklerle tuzak kuranlar, şiddetli azap onlaradır. İşte onların tuzağı, o batıp dağılır. )
33/33 - Ve karne fı büyutikünne ve la teberracne teberrucel cahiliyyetil ula ve ekımmes salate ve atınez ZEKÂTE ve etı'nellahe ve rasuleh innema YÜRİDULLAHİ Lİ YÜZHİBE ANKÜMÜR RİCSE ehlel beyti ve YÜTAHHİRAKÜM TATHİRA ( Ve evlerinizde durun. Önceki cahiliyetteki gibi süslenip, açılıp saçılarak açık saçık olmayın. Duaya kalkın, ZEKATI* verin ve Allah’a ve O’nun resulüne itaat edin. Kesinlikle ALLAH ÜZERİNİZDEN PİSLİĞİ GİDERMEYİ VE SİZİ TERTEMİZ YAPARAK TEMİZLEMEYİ İSTER, ev sahipleri. )
* "Zekât" ( Temizlik ) kelimesi, bir insanın haiz olduğu maddi ve manevi değerleri diğer insanlarla karşılık beklemeden paylaşması ve bu yolla üzerindeki nefsaniyet pisliğinden arınması, ayrışması anlamını taşımaktadır.
Müddessir suresinin aşağıdaki ayetlerinde temizliğin temel vazifelerden biri olduğuna vurgu yapılmaktadır.
74/1 - Ya eyyühel müddessiru ( Ey örtüsüne bürünüp gizlenen. )
74/2 - Kum fe enzir ( Ayağa kalk da uyar. )
74/3 - Ve rabbeke fe kebbir ( Ve Rab’bini böylece yücelt. )
74/4 - Ve SİYABEKE FE TAHHİR ( Ve ELBİSENİ böylece TEMİZLE. )
74/5 - Ver RUCZE FEHCUR ( Ve PİSLİĞİ böylece AYIRIP GİDER. )
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder