Rab ve Abd kelimeleri

"Rabb" ve "Abd" kelimeleri maalesef bazı müşriklerin kavramsal manipülasyonlarına maruz kalan ve "kula kulluk" tuzağının işlemesine alet edilen kelimelerdir. Zira her iki kelime de ayetlerde hem ilahi bağlamdaki hem de insani bağlamdaki anlamları ile yer almaktadır.

"Rabb" kelimesi köken olarak "Yetiştirici, Eğitici" anlamına gelen bir kelimedir. Türkçede de yer alan "TeRBiye" ( Yetiştirme, Eğitme ) kelimesinin kökü de "Rabb" kelimesidir. Dolayısıyla bu kelime "bir insanı eğiten bir başka insan" anlamında da kullanılmaktadır ki Kur'an'da bunun örneği de mevcuttur.

"Abd" kelimesi ise "Hizmetli, Hizmet eden, Kul, Yanında olan" anlamına gelen bir kelimedir ki bu kelime de "iki veya daha çok insana ilişkin olarak" da kullanılabilmektedir. Bunun da örneği Kur'an'da mevcuttur.

Bu bağlamda, ilahi kozmik bilgi hazinesi olması yanısıra bir anlayış ve idrak sınavı niteliğinde de olan Kur'an'a doğru yaklaşım ve ayetlerin anlamlarının doğru anlaşılması her mu'minin özen göstermesi gereken asli husustur.

"Rab" ve "Abd" kelimelerinin ne kadar önemli kavramlar oldukları daha  ilk sure olan Fatiha suresinin temel taşı olmalarından da anlaşılmaktadır. 

1/2 El hamdu lillahi RABBil alemin

( Övgü alemlerin RAB’bi Allah içindir.  )

1/5 İyyake nA’BUDU ve iyyake nestein

( Ancak sana KULLUK EDERİZ ve ancak sana istekte bulunuruz. )

2/21 Ya eyyuhen nasU'BUDU RABBekumullezi halekakum vellezine min kablikum leallekum tettekun

( Ey insanlar, sizi ve sizden öncekileri yaratan RAB'BİNİZE KULLUK EDİN. Umulur ki sakınırsınız. )

Yukarıdaki örnek ayetlerde "Rab'be kulluk etmek" kavramı vasıtasıyla "Tüm yaratılmışların, tek yaratıcı ve alemlerin Rab'bi olan Allahu Teala'ya kulluk etmeleri gerekliliği" mesajı net olarak verilmektedir.

"Rab" ve "Abd" kelimelerinin "insani" anlamda kullanıldığı ve kasıtlı olarak anlamsal manipülasyon amaçlı yanlış yorumlanan ayetler ise şöyledir.

24/32 Ve enkihul eyama minkum ves salihine min İBADİKUM ve imaikum in yekun fukarae yuğnihimullahu min fadlih vallahu vasiun alim

( Ve sizlerden bekarları, HİZMETLİLERİNİZDEN ve yardımcılarınızdan iyileri nikahlayın. Eğer fakir olurlarsa, Allah onları üstünlüğünden ganileştirir, faydalandırır. Allah geniştir bilendir. )

Zümer suresinin 53. ayetinde Allahu Teala haberci resule kelamını insanlara iletme talimatı vermekte olduğundan ayet "Kul" ( De ki ) kelimesiyle başlamakta ve sonrasında "Ya ibadiyellezi" ( Ey kullarım ki ) diye devam etmektedir. Müşrikler bu ayeti kasıtlı olarak sanki resul insanlara kendisi sesleniyormuş gibi yorumlamakta ve "Resulün kulları olabilir", "Resule kulluk edilmelidir" sonucunu çıkarmaktadırlar ki nihai amaçları resulün temsilcisi gibi telkin ettikleri kendi şahıslarına kulluk edilmesini sağlamaktır.

39/53 Kul ya İBADİYEllezine esrafu ala enfusihim la taknetu min rahmetillah innellahe yağfiruz zunube cemia innehu huvel ğafurun rahim

( De ki: “Ey nefislerine israf eden KULARIM, Allah' ın rahmetinden ümit kesmeyin. Kesinlikle Allah günahları topluca affeder. Kesinlikle O, O affedendir merhametlidir." )

Yusuf suresinin 41. ayetinde de "Rab" kelimesi insan ile ilintili olarak ve "Yetiştirici, Bakımı üstlenen, Efendi" anlamlarında kulanılmıştır.

12/41 Ya sahibeyis sicni emma ehadukuma fe yeskiy RABBEHU hamra ve emmel aharu fe yuslebu fe te'kulut tayru min ra'sih kudiyel emrullezi fihi testeftiyan

( “Ey benim zindan arkadaşlarım. Sizden biri EFENDİSİNE yine şarap dökecek. Ama diğeri asılacak da kuşlar başından yiyecekler. İşte hakkında fetva bildiri istediğiniz iş böylece yerine getirildi."  )

Müşriklerin, insanları Allah yolundan saptırmak için uyguladıkları "bilinçli olarak yanlış yorumlama" taktiğine Al'i İmran suresinin 99. ayetinde değinilmektedir.

3/99 Kul ya ehlel kitabi lime tesuddune an sebilillahi men amene tebğuneha ivecen ve entum şuheda ve mallahu bi ğafilin an ma ta'melun

( De ki: "Ey kitap sahipleri, şahit olmanıza rağmen, onu eğriltmeyi arayarak, neden o inananları Allah yolundan döndürüyorsunuz. Allah o yaptıklarınızdan habersiz değildir." )