Tekâmülün temelleri Düalite, Tekrar ve Döngü

Yaratılmış olan her olgu ve olay düalite, tekrar ve döngü sisteminin bir parçasıdır. Düalite yaratılış ile başlamıştır. "Yokluk" ve "Varlık" ilahi nizamdaki bir birim düaliteyi, bu düal olgunun tekrar etmesi de döngüleri oluşturur. Bunun gibi birbirine karşıt her olgu ikilisi düalitenin özünü temsil etmektedir. Ve aslında ortada iki farklı olgu bulunmayıp, biri diğeri vesilesiyle anlam kazanan birbirine muhtaç ikiliden oluşan "tek bir" olgu yani Ünite ( Vahdet ) bulunmaktadır. Ruhsal tekâmülün anahtarı olan "İkiyi birleme" kavramı da işte bu bilginin ( Ünite / Vahdet ) idrakini temsil eder. Bu kavramın Kur'an'daki temsili "Allah'a döndürülmek." ifadesidir.

Yanıltıcı olarak hep birbirinin aynı izlenimi verseler de tekrarlar ve döngüler varlıkların tekâmülü için temel koşuldur. Zira "aynı şeyin tekrarı" algısı veren bir olgu aslında her tekrarda farklı sonuçlara vesile olmaktadır. Bu sonuçların en önemlisi ruhsal tekâmülün özü olan idraki ( bilinçsel ) yükseliştir.

Yaratılıştaki reenkarnasyon döngüsü, "tekrara dayalı tekâmül" bağlamındaki en net örnektir. Bu fenomene somut bir örnek olarak tekrar tekrar şut atma idmanı yapan bir basketbol oyuncusu verilebilir. Dışarıdan bakıldığında sürekli aynı hareketin tekrarlandığı izlenimi oluşsa da şutu atan oyuncu her tekrar sonrasında "şut atma" olgusunu daha fazla idrak etmekte, içselleştirmekte ve şut atma konusunda gelişmektedir. İşte insan da her reenkarnasyon sonrasında ruhsal açıdan bir kademe daha yükselmektedir.

Yaratılıştaki tekâmül döngülerinden bahsedilen ayetlerden ikisi Bakara suresinin 28, Rum suresinin 11. ayetidir.

2/28 - Keyfe tekfurune billahi ve küntüm emvaten fe ahyaküm sümme yümıtüküm sümme yuhyıküm sümme ileyhi türceun
( Allah’ ı nasıl inkar edersiniz? Ve ölülerdiniz de sizi diriltti. Sonra sizi öldürür. Sonra sizi diriltir. Sonra O'na döndürülürsünüz. )

30/11 - Allahü yebdeül halka sümme yüıydühu sümme ileyhi türceun

( Allah yaratışı ortaya çıkarıp başlatır. Sonra onu tekrarlayıp döndürür. Sonra O'na döndürülürsünüz.* )

* "O'na döndürülürsünüz." ifadesi "İkiyi birleme", düaliteyi, nefsaniyeti aşma kavramını temsil etmektedir.

Casiye suresinin 5. ayetinde de "döngülerdeki mesaj"a dikkat edilmesi istenmektedir. Ayette "düalite" kavramı "ihtilaf" olarak temsil olunmuştur.

45/5 - Vahtilafil leyli ven nehari ve ma enzelellahü mines semai min rizkın fe ahya bihil erda ba'de mevtiha ve tasrıfir riyahı ayatün li kavmin ya'kılun

( Ve gece ve gündüzün ihtilafında, Allah' ın gökten rızıktan indirip de onunla yeri ölümünden sonra diriltmesinde ve rüzgarı yönlendirip idare etmesinde akıl eden kavim için ayetler vardır. )